KINARAY-A
|
---|
LDTC Home | About Me and My Language | Alphabet and Minimal Pairs | Word List | Morphology | Syntax | Sample Texts |
Ang Istorya ni Amo kag ni Bao
Kang una nga panahon, may darwa ka mag-amigo nga sanday Amo kag si Bao. Sangka adlaw samtang nagalagaw ang darwa, may nakita sanda nga sangka puno kang saging. Hambal ni Bao, "Amigo Amo, mayad siguro dar-ün ta mag-uli ang saging kag itanüm, agüd nga kun mamunga may kan-ün kita."
"Baw, mayad gid ang napensaran mo nga ria, Amigo Bao. Hüüd, dar-ün ta ang saging. Tünga-ün, ta. Imo ang puno, akün ang sa urugbusan."
"Hüüd, migo Amo, a," sogot man ni Bao.
A long
time ago, there were two friends, the Monkey and the Turtle. One day
while the two of them were roaming around, they happened to see a
banana tree. The Turtle said, "Friend Monkey, maybe it's good if we
bring back home the banana and plant it so that if it bears fruit, we
will have food to eat." "Wow, your idea is very good, Friend Turtle! Yes, we will bring home the banana. We will split it. Yours is the tree, mine is the top." "Yes, Friend Monkey, sure," the Turtle also agreed. |
"He
he he," kadlaw kag hambal ni Amo sa kaugalingün. "Wara
kamaan si Bao, nga akün
ginpili ang urugbusan hay mas una dya mamunga."
Nag-uli
ang darwa ka mag-amigo. Kang sanda makauli rün anda gin-utod
kag dayon gintanüm ang saging.
Ang
ana ni Bao, gintanüm na sa rapit sa urulaan kang tubig. Hay kuon,
na, "Mayad
nga rugya ko itanüm sa urulaan ka tubig agüd nga pirme basa
kag dali
manaringsingsing."
Ang ana tana ni Amo gintanüm na sa ana darapogan. Hay, hambal na, "Rügya ko dya sa dapog itanüm, hay kun sa sagwa, indi ko malantaw. Basi takawün ka tawo ang bunga, na."
"He he he," laughed Monkey to himself. "Turtle
never knew that I chose the top because I know this part will bear
fruit first." The two friends went home. When they reached home, they cut the plant in half and each planted his share. Turtle planted his banana where water from the sink flows. He said, "This is a good place to plant, it is always wet and will easily grow." Monkey on the other hand planted his share near the darapogan (place where food is cooked). He said to himself, "I'll plant my tree near the place darapogan, because if I plant this outside, I can't watch over it. And people might steal its fruit someday." |
Naglipas
ang mga inadlaw. Sakü ang lantaw ni
Amo
kag ni Bao kang anda nga gintanüm nga saging.
Si
Bao nagapangasübü hay wara pa gid ti
may
nagagwa nga dahon sa ana gintanüm. Samtang si Amo nalipay gid
magtürük sa ana
tanüm hay may dahon rün. Ginyagota
ni
amo si Bao. "Baw, Migo Bao, daw indi gid mabuhi ang imo
tanüm nga ria, bay.
Pero, indi lang magpangasübü, taw-an ta lang ikaw kun mamunga
ang akün tanüm
nga dya."
"Salamat
gid migo amo," ang mapainübüsun nga hambal ni Bao.
"Ha ha ha, wara gid kamaan si bao, nga hüngüd ko nga ginpili ang urogbosan ayon ka saging, hay amo dya ang una mamunga," hambal ni Amo sa ana kaugalingün.
Days passed, and Monkey and Turtle would
frequently check their banana plants. Turtle was so sad becuase the plant never grew any leaves. However Monkey was so happy as he looked at his plant, because it already has leaves. Monkey mocked Turtle. "Baw! Friend Turtle, I think your plant will never grow. But don't be sad, I'll give you some, when my plant will bear fruit." "Thank you so much, Friend Monkey," Turtle said humbly. "Ha, ha, ha, Turtle never knew that I intentionally chose the upper portion because I knew this will bear fruit first," Monkey told himself. |
Ugaring,
sa padayon nga paglipas kang mga inadlaw. Natingala si Amo nga
nagaamat-amat layüng
ang dahon kang ana tanüm. Samtang ang ana ni bao naga-amat amat ka
panaringsing.
Hasta
nga nagpamunga ang tanüm ni bao, kag ang ana ni Amo naubos ka laya.
Tuman
gid ang kasübü ni Amo. Hambal ni Amo, "Ano abi, hay
gusto ko ang dasig mamunga,
mong. Abi ko dasig mamunga ang may ugbus. Indi gali. Kinahanglan gali
ang may
gamut."
Samtang, nalipay gid si Bao sa pagpamunga kang ana saging. Kag gintaw-an na kang saging si Amo bilang pagdümdüm kag pagpasalamat.
However, as days passed, Monkey was
bewildered when he saw his plant wilting. However, Turtle's plant was
beginning to grow. All the way until Turtle's plant bore fruit, and Monkey's plant was all rotten. Monkey was so sad. And he said, "It's all because I wanted a plant that will bear fruit fast. I thought the upper part of the plant will bear fruit faster. I was wrong. Roots are important." Meanwhile, Turtle was so happy when his banana bore fruits. He gave Monkey some bananas, as his expression of gratitude. |
|
Kang una nga panahon,
may darwa ka mag-amigo |
|||||||
|
Kang |
una |
nga |
panahon, |
may |
darwa |
ka |
mag-amigo |
|
long.time |
before |
the |
time |
existential |
two |
genitive |
together-friends |
|
‘A
long time ago, there were two friends’ |
|
nga sanday Amo kag si
Bao. |
|||||
|
nga |
sanday |
Amo |
kag |
si |
Bao. |
|
the |
who.were |
Monkey |
and |
the |
Turtle |
|
‘the
Monkey and the Turtle.’ |
|
Sangka adlaw samtang
nagalagaw ang darwa, |
|||||
|
Sangka |
adlaw |
samtang |
naga-lagaw |
ang |
darwa, |
|
one |
day |
while |
present-roam.around |
the |
two |
|
‘One
day while the two of them were roaming around,’ |
|
may nakita sanda nga
sangka puno kang saging. |
|||||||
|
may |
na-kita |
sanda |
nga |
sangka |
puno |
kang |
saging. |
|
existential |
past-saw |
they |
the |
one |
tree |
existential |
banana |
|
‘they
happened to see a banana tree.’ |
|
Hambal ni Bao,
“Amigo Amo, mayad siguro dar-ün ta |
||||||||
|
Hambal |
ni |
Bao, |
“Amigo |
Amo, |
mayad |
siguro |
dar-ün |
ta |
|
said |
genitive |
Turtle |
friend |
Monkey |
good |
maybe |
bring-it |
we |
|
‘The
Turtle said, “Friend Monkey, maybe it’s good if we
bring’ |
|
mag-uli ang saging kag
itanüm, |
||||
|
mag-uli |
ang |
saging |
kag |
i-tanüm, |
|
infinitive-go.home |
the |
banana |
and |
it-plant |
|
‘back
home the banana and plant it,’ |
|
agüd nga kun
mamunga may kan-ün kita.” |
||||||
|
agüd |
nga |
kun |
ma-munga |
may |
kan-ün |
kita.” |
|
so.that |
linker |
if |
future-bear.fruit |
existential |
food |
us |
|
‘so
that if it bears fruit we will have food to eat.”’ |
|
“Baw, mayad gid
ang napensaran mo nga ria, Amigo Bao! |
|||||||||
|
“Baw, |
mayad |
gid |
ang |
na-pensar-an |
mo |
nga |
ria, |
Amigo |
Bao! |
|
emphasis |
good |
emphasis |
the |
past-thought-it |
your |
link |
that |
Friend |
Turtle |
|
‘“Wow,
your idea is very good, Friend Turtle!’ |
|
Hüüd,
dar-ün ta ang saging. Tünga-ün ta. |
||||||
|
Hüüd, |
dar-ün |
ta |
ang |
saging. |
Tünga-ün |
ta. |
|
yes |
bring-it |
we |
the |
banana |
split-it |
we |
|
‘Yes,
we will bring home the banana. We will split it.’ |
|
Imo ang puno, akün
ang urugbusan.” |
|||||
|
Imo |
ang |
puno, |
akün |
ang |
urugbusan.” |
|
yours |
the |
tree |
mine |
the |
top |
|
‘Yours
is the tree, mine is the top.’ |
|
“Hüüd,
migo Amo, a,” sogot man ni Bao. |
|||||||
|
“Hüüd, |
migo |
Amo, |
a,” |
sogot |
man |
ni |
Bao. |
|
Yes, |
Friend |
Monkey |
sure |
agreed |
also |
the |
Turtle |
|
‘“Yes,
Friend Monkey, sure,’ the Turtle also agreed.’ |
Ili-ili, turog anay Wara rügya Imo Nanay Agto tyenda Bakal papay Ili-ili, turog anay |
Ili-ili, go to
sleep now Not here Your Mother Went to the market Bought bread Ili-ili, go to sleep now |